Հայոց ցեղասպանության 106-րդ տարելիցի առթիվ թերթենք #մեկդարյա_մամուլը:Ինչ էր գրում մամուլը 101 տարի առաջ Ցեղասպանության մասին: 1915-1920 թթ. տպագրված մամուլի այս ծաղկաքաղում տեղ են գտել ականատեսների վկայությունները, Ցեղասպանության մասին պատմում են մարդիկ, որ անմիջականորեն իրենց մաշկի վրա են զգացել ողջ դաժանությունը…
Ամերիկայում տպագրվող «Ամերիգա» թերթի 1916 թ. առաջին համարում տպագրվում է մի հոդված՝ «Արտահանուած հայերն անապատներու մէջ սովամահ և անձնասպան կ’ըլլան» վերնագրով, որտեղ մի շարք դրվագներ ներկայացնելուց հետո նշվում է. «Ականատեսի մը պատմածէն տեղեկացած ենք թէ Մուսուլի և Միջագետքի անապատները քշուած հայեր խոտերով և մարախով կ’ապրին, շատ մը տեղեր սատկած կենդանիներու և մեռած մարդոց միսերը կ’ուտեն: Եւ իբր բնական հետևանք անսուաղութեան և բազմազան հիւանդութեանց, սև մահն ալ իր նախճիրները կը գործէ համեմատական մեծ թուով» http://tert.nla.am/archive/NLA%20TERT/ameriga/1916/1.pdf1920 թ. Չիկագոյի «Երիտասարդ Հայաստան» թերթը Հայոց ցեղասպանության օրվան ընդառաջ ապրիլյան իր համարներում սկսում է տպագրել Հակոբ Մատաղճեանի «Եղեռնը եւ Թօմարզան» վերնագրով հուշագրությունը: Հեղինակը Սոցիալ-դեմոկրատական հնչակյան կուսակցության անդամ է և 1915 թ. կուսակցական առաջադրանքով գտնվել է Կեսարիայի Թոմարզան գյուղաքաղաքում: Հոդվածին որպես ենթավերնագիր նա ավելացրել է՝ 1915: Խմբագրությանը ուղարկած կից նամակի մեջ նա շեշտում է ընդհանուր Եղեռն արտահայտությունը՝ նշելով, որ կատարվածը սովորական ջարդեր չէին, այլ ցեղասպանություն: Հուշագրության մեջ ներկայացվում է գյուղաքաղաքի առօրյան, կյանքը նախքան 1915 թ. ապրիլյան դեպքերը, ընդհանուր գաղթն ու կոտորածը՝ ամենասարսափելի դրվագներով: http://tert.nla.am/…/eritasard…/1920/1920(99).pdfԵրևանի «Աշխատանք» թերթի 1918 թ. հունվարի 20-ի համարում զետեղված «Էջեր Մեծ եղեռնի պատմութենէն» հոդվածում դիարբեքիրցի Կիրակոսը ներկայացնում է իր հուշերը ու շեշտում. «Սկսած էր արդէն մասսայական կոտորոածը. մաս առ մաս կը հաւաքէին տղամարդիկ ու կը բանտարկուեին, քանի մը օր պահելէ վերջ, մաս-մաս գիշերով դուրս կը հանէին, Էրզրում կը տանէին և աներևակայելի ծեծի ու բարբարոսութիւններու կենթարկեին անմեղ մարդկային հօտը http://tert.nla.am/…/NLA…/Ashkhatanq_3/1918/1918(71).pdfՎանի Աշխատանք թերթի 1915 թ հունիսի 15-ի համարում «Խնուսի կոտորածը» (Ականատեսի պատմութիւն) վերնագրով հոդվածում ընդգծվում է. «Այսօր Խնուս գաւառը չէ միայն կոտորւողը, այլ Տաճկահայոց մեծ մասը: Դարերէ ի վեր ինչպէս յայտնի է պատմութենէն, հայութիւնը տակաւին այսպիսի կոտորած մը չէր տեսած: Կոտորած մը, որ Լէնթէմուրի արշաւանաց շրջանը կը յիշեցնէ, կոտորած մը, որ հակամարդկային արարք մըն էր հայութիւնը բնաջինջ ընելու»: http://tert.nla.am/…/Ashxatanq1_Van/1915/1915(24).pdfԿոտորածի պատկերների կողքին մամուլը հպարտությամբ է ներկայացնում ինքնապաշտպանական կռիվները: Թիֆլիսի «Հորիզոն» թերթի ապրիլի 25-ի համարում «Երկրի դրութիւնը» ընդհանուր խորագրով ներկայացվում է Մուշի Ցրոնք, Գոմս և մի շարք այլ գյուղերի ինքնապաշտպանական մարտերը, իսկ «Հեռագիրներ» բաժնում առանձնանում է Վանի ինքնապաշտպանության մասին լուրը: Ըստ Թիֆլիս հասած վանեցու տեղեկատվության՝ Այգեստանը շրջափակված է, իսկ հայերը, չնայած ուժերի սպառմանը շարունակում են պայքարել: http://tert.nla.am/…/HGG…/horizon%20tiflis/1915/89.pdfՇուշիի «Փայլակ» թերթի 1915 թ. ապրիլի 23-ի համարում «Հայերն ու պատերազմը» ընդհանուր խորագրի ներքո կարդում ենք. «Վասպուրականի, Բիթլիսի և Մուշի շրջաններն ապստամբական վիճակի մեջ են: Որոշ վայրերում կռիւն անողոք ու կատաղի կերպարանք է ստացել: Թէ ինչով կվերջանայ պայքարը, ապագան ցոյց կը տայ: Հայերը նման մտադրութիւն չունէին. Կառավարութեան բռնութիւնները, սպանութիւններն բաժակը լեցուցին» http://tert.nla.am/…/Paylak%20Shushi/1915/1915%2813%29.pdfՆյութի հեղինակ` Հայաստանի ազգային գրադարանի Մատենագիտության և գրադարանագիտության բաժնի աշխատակից Ruzanna Tumasyan Ռուզան Թումասյան:
Ազգային գրադարանի փոքր ցուցասրահում բացվել է գրականության և մամուլի ցուցադրություն` նվիրված Մեծ եղեռնի 106-ամյա տարելիցին: Ցուցահանդեսը բաց կլինի մեկ շաբաթ: